MAHMUDXO‘JA BEHBUDIY – “JADIDLAR OTASI”

Abstract

Annotatsiya: Ushbu maqolada Mahmudxo‘ja Behbudiyning asosiy va mashhur maqolalaridan biri “Munozara” maqolasi haqida trahlil qilinadi. Behbudiy shu darvrni o‘zidayoq chet tillarini o‘rganishdagi oqsoqlikni bartaraf etishini ko‘rsatib berdi. Mahmudxo‘ja Behbudiyning “Munozara” maqolasi o‘sha davrda ham hozirgi kunda ham ko'plab bahs-munozaralarga sabab bolgan va hozirgi kunda ham o‘z ahamiyatini yo'qotmagan maqolalardan biridir. “Munozara” maqolasida buxoriylar uchun “yangi usul” maktablarining foydaliligi, bunday maktablarda yoshlarni o'qitish lozimligi ta'kidlangan. Bu maqola farangiy afandi va mudarris Buxoriy janoblari o’rtasidagi bahs va suhbat asosida vujudga kelgan. Mahmudxo‘ja Behbudiy ishlarida asosiy mazmun-mohiyatini qamrab olgan Vatan tuyg‘usini ko‘rsatib berisah orqali mutafakkirning nomini ommaga yoyish borasida tahlil qilingan. O‘tgan asr boshidagi milliy uyg‘onish harakatini Mahmudxo‘ja Behbudiy faoliyatidan ayri tasavvur etib bo‘lmaydi. O‘tmishda din birligining timsoli hisoblangan “millat” tushunchasini aynan jadidlar til birligiga tayanuvchi etnik atama sifatida qo‘lladilar. “Milliyat” - milliylik, millatning o'zligi, qadriyatlari, butun borlig‘i demakdir. Ma’rifatparvar jadidlar o'zlarining she’riy, nasriy va publisistik asarlarida millat va milliyat masalalarini ko‘tarib chiqish orqali millatni o‘zligini anglashga, ma’rifatga da’vat etganlari haqida yoritib beriladi.