TO‘LOV MANBAIDA SOLIQ USHLASH TIZIMINING O‘RNI VA AHAMIYATI
Keywords:
Kalit soʻzlar: To‘lov manbai, to‘lov manbaida soliq ushlash tizimi, soliq to‘lovchilar, yuridik shaxs, jismoniy shaxs, daromad solig‘i, foyda solig‘i, norezident, resident, dividend, soliq summasi.Abstract
Annotatsiya: Ushbu maqolada to‘lov manbaida soliq ushlash tizimining samaradorligini oshirish yo‘llari, to‘lov manbaining umumiy tavsifi, to‘lov manbaiga kiradigan ob’ektlar, to‘lov manbaining shakllanishi va undan olinadigan soliq turlari, to‘lov manbaida soliq ushlashda yurudik va jismoniy shaxslarning vazifalari haqida sо’z yuritiladi. To‘lov manbai bu – soliq to`lovchiga to`lovlarni amalga oshiruvchi yuridik shaxs hisoblanadi. To‘lov manbaidan ushlanadigan soliq – doimiy vakillik tashkil etmasdan davlat hududidan daromad oladigan norezidentlardan olinadigan soliq. Ushbu soliq ushlab qolinadi va norezidentning o‘zi tomonidan emas, balki norezidentga pul o‘tkazishda daromad (rezident) to‘laydiganlarga to‘lanadi. Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish to‘g'risidagi ikki tomonlama shartnomalar milliy qonunchilikka nisbatan manbada pasaytirilgan soliq stavkalarini belgilashi mumkin. To‘lov manbaida soliqni to‘lash tartibi – yuridik shaxs soliq to‘lovchi bilan hisob-kitob qilayotganda soliq to‘lovchi to‘lashi kerak bo‘lgan soliq summasini saqlab qoladi va o‘zi bu summani soliq organlariga to‘lab beradi. Muallif tadqiqotining asosiy masalasi O‘zbekiston Respublikasida to‘lov manbaidan ushlanadigan soliq turlarini ko‘rsatib berish, to‘lov manbaida soliq ushlash tizimi samaradorligini oshirishdagi mezonlarni aniqlash, ularni amalga qo‘llagandagi ahamiyatini ko‘rsatib berishga qaratilgan.
References
O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi. –T.: “Adolat”, 2020
Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat‘iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. – Toshkent: O‘zbekiston , 2017. – 104 b.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasining soliq siyosatini takomillashtirish konsepsiyasi to‘g‘risidagi” 2018-yil 29-iyundagi PF-5468-son farmoni
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Raqamli O‘zbekiston-2030” strategiyasini tasdiqlash va uni savaraliamalga oshirish tadbirlari to‘g‘risida”gi 2020 yil 6 oktyabrdagi PF-6079 sonli Farmoni
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 30 dekabrdagi “O‘zbekiston Respublikasining “2022 yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to‘g‘risida”gi Qonuni ijrosini ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-73-son qarori
O‘zbekiston Respublikasining qonuni “Soliq ma’muriyatchiligi takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi O‘RQ-455-sonli qonuni, 2017 yil 18 dekabr
Vahobov A., Jo‘raev A. Soliqlar va soliqqa tortish. Darslik. –T: “Sharq”, 2009. -448 b.
Alimardonov M., To‘xsanov Q. Soliq nazariyasi. –T.: “O‘zbekiston Yozuvchilaru yushmasi Adabiyot jamg`armasi nashriyoti”, 2005. -175 b.
Yahyoev Q.A. Soliqqa tortish nazariyasi va amaliyoti. Darslik. –T.: “Fan va texnologiyalar markazi”, 2003. -247 b.
Bird, R. (2004). Administrative dimensions of tax reform. Asia-Pacific Bulletin, 10, 3– 21.
Martinez-Vazquez, J., Sanz-Arcega, E. and Tránchez-Martín, J.M. (2022) Tax Revenue Management and Reform in the Digital Era in Developing and Developed Countries. International Center for Public Policy Working Paper 22-01 January 2022, Andrew Young School of Policy Studies, Georgia State University, Atlanta, 1-41.
Engida T. G., Baisa G. A. (2014). Factors influencing taxpayers’ compliance with the tax system: An empirical study in Mekelle city. Ethiopia. eJTR, 12, 433.
Maiga, S. (2015) The Impact of Tax Collection in Achieving Revenue Targets: The Directorate General of Taxes of Mali Case Study. Theoretical Economics Letters, 5, 403-409. https://doi.org/10.4236/tel.2015.53046
Алишаева Р., каримова Р. (2023). Как уплачивать налог на прибыль у источника выплаты с доходов нерезидентов // "Norma maslahatchi" gazetasi. URL: https://buxgalter.uz/publish/doc/text180337_kak_uplachivat_nalog_na_pribyl_u_istochnika_vyplaty_s_dohodov_nerezidentov2
Jumaev Sh. (2023) Yirik soliq to‘lovchilarga oid soliq ma’murchiligini takomillashtirish masalalari: iqtisodiyot fanlari doktori (PhD) dissertatsiya Avtoreferati. Toshkent.
Niyazmetov I.M. (2018) Soliqqa tortish mexanizmlarini takomillashtirish orqali soliq tizimi barqarorligini ta’minlash: iqtisodiyot fanlari doktori (DSc) dissertatsiya Avtoreferati. Toshkent.
Xudoyqulov S.K. (2019) Soliq tushumlarini prognoz qilish metodologiyasini takomillashtirish: iqtisodiyot fanlari doktori (DSc) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiya. Toshkent .
Eshonov M.A. (2006) Yuridik shaxslardan olinadigan daromad (foyda) va molmulk soliqlarini takomillashtirish masalalari: i.f.n. ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya. – Andijon.
Iskandarov T. A. (2021) Daromadlarni soliqqa tortishda umumdeklaratsiyalash tizimining obyektiv zaruriyati // Oriental Renaissance: innovative, educational, natural and social sciences.
Burxanov A, Hududlarda mahalliy byudjet daromadlari manbaini kengaytirish yo‘llari (Qashqadaryo viloyati misolida) “iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali №1, Yanvar-fevral.
http://www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi qonunlari bazasi sayti
https://www.imv.uz – Iqtisodiyot va moliya vazirligi sayti
http://www.soliq.uz – O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi sayti
http://www.stat.uz – O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi sayti
