Ta'lim innovatsiyasi va integratsiyasi

BOSH MIYADA QON AYLANISHINING O‘TKIR BUZILISHI

Mo‘minjonov Azizbek Akmaljon o‘g‘li

Mamatojiyev Shohjahon Abdullajon o‘g‘li

Ключевые слова: Kalit so‘zlar: ishemiya, insult, tromb, emboliya, gipertoniya, gemorragik, KT, MRT, UTT, termoregulyatsiya.

---

Аннотация

Annotatsiya: Miyadagi qon aylanishining o‘tkir buzilishi, odatda insult sifatida
tanilgan, miyaga qon oqimi buzilganida yuzaga keladigan tibbiy favqulodda holat. Bu
miya shikastlanishi, nogironlik va hatto o‘lim kabi jiddiy asoratlarga olib kelishi
mumkin. Tarix davomida insult sog‘liq uchun muhim muammo bo‘lib kelgan,
tadqiqotchilar, shifokorlar va olimlar ushbu holatni yaxshiroq tushunish va davolash
uchun tinimsiz mehnat qilishgan. Ilgari qon tomirlari ko‘pincha noto‘g‘ri tushunilgan
va noto‘g‘ri tashxis qo‘yilgan. Misrliklar va yunonlar kabi qadimgi sivilizatsiyalar
insultga g‘ayritabiiy kuchlar yoki yovuz ruhlar sabab bo‘ladi deb ishonishgan. Faqat
17-asrda fransuz shifokori Jeykob Uinslou insult va miya o‘rtasidagi bog‘liqlikni
aniqladi. Uinslouning innovatsion ishi miyada qon aylanishining o‘tkir buzilishlari
sohasidagi kelajakdagi tadqiqotlar uchun asos yaratdi. 19-asrda nemis nevrologi Karl
Vernik insultni tushunishga katta hissa qo‘shdi. Vernik miyada til uchun mas'ul
bo‘lgan, hozir Wernicke maydoni deb nomlanuvchi ma'lum bir sohani aniqladi. U,
shuningdek, bu sohaning shikastlanishi Vernikning afazi deb ataladigan holatga olib
kelishi mumkinligini aniqladi, bu insultli bemorlarda tez-tez uchraydigan til buzilishi.
Vernikning tadqiqotlari insultning kognitiv funksiyaga ta'siri bo‘yicha keyingi
tadqiqotlar uchun yo‘l ochishga yordam berdi. Hozirgi paytda ekologiya va ijtimoiy
omillar ta’sirida bosh miyada qon aylanishning o‘tkir buzilishi bilan kasallangan
bemorlar soni ko‘payib bormoqda. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga
qaraganda, bu kasallik o‘lim ko‘rsatkichi bo‘yicha yurak-qon tomir va onkologik
kasalliklardan so‘ng uchinchi o‘rinni egallaydi. Kasallanish 1,5 dan 7,4 gacha (1000
aholi hisobiga), o‘lim 10-15 foiz, majruh bo‘lish 30-35 foizni tashkil qiladi. Bundan
ko‘rinib turibdiki, hozirgi vaqtda bu masala faqat tibbiyot muammosi bo‘libgina
qolmay, balki ijtimoiy vazifalardan biriga aylanmoqda.

---

Библиографические ссылки

Foydalanilgan adabiyotlar:

Патологик Физиология, ТошПМИ Тиббиёт фанлари доктори, профессор

Хакбердиев Мардон Мухамедович, ва тиббиёт фанлари номзоди, доцент

Нигматов Носир Нигматович, Тошкент 2009-йил.

UMUMIY XIRURGIYA, ISBN 978-9943-08-238-0, O‘.O.Oripov , SH.N.

Karimov <>. <> 2008-yil

Bosh miyada qon aylanishi buzilishiga olib keluvchi xavfli omillar.

https://avitsenna.uz/serebrovaskulyar-kasalliklar/

INSULT — SABABLARI, XAVF OMILLARI, BELGILARI, TASHXIS,

DAVOLASH VA OLDINI OLISH

https://mymedic.uz/kasalliklar/nevrologiya/insult/

Cerebral blood flow disorder in acute subdural hematoma and acute intraoperative

brain bulge

https://www.frontiersin.org/journals/neurology/articles/10.3389/fneur.2022.81522

Brain blood-flow change with acute vagus nerve stimulation in treatment-refractory

major depressive disorder

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1935861X11000258

ИНСУЛЬТ, АССОЦИИРОВАННЫЙ С ОТКРЫТЫМ ОВАЛЬНЫМ ОКНОМ:

ПОДХОДЫ К ДИАГНОСТИКЕ И ВОЗМОЖНОСТИ ЭНДОВАСКУЛЯРНОЙ

ПРОФИЛАКТИКИ (КЛИНИЧЕСКИЕ НАБЛЮДЕНИЯ И ОБЗОР

ЛИТЕРАТУРЫ)

https://cyberleninka.ru/article/n/insult-assotsiirovannyy-s-otkrytym-ovalnym-

oknom-podhody-k-diagnostike-i-vozmozhnosti-endovaskulyarnoy-profilaktiki-

klinicheskie