Ta'lim innovatsiyasi va integratsiyasi

ABDURAUF FITRATNING ‘’’MUNOZARA’” ASARIDAAGI TANQID XUSUSIDA

F.Sultonqulova

Yusupova Durdona

---

Аннотация

Buyuk ma’rifatparvar jadid, serqirra ijodkor, yorqin iste’dod sohibi Abdurauf
Fitrat XX asr o‘zbek adabiyotining mashhur vakillaridan biri. Fitrat o‘zbek adabiyotini
o‘zining istiqlol ruhidagi she’rlari, nasriy asarlari, dramalari hamda tilshunoslik va
adabiyotshunoslikka oid tadqiqotlari bilan boyitdi. Dastlab ijodini she’rlar yozishdan
boshlagan Fitrat XX asrning boshlaridayoq o‘zining erk va ozodlik g‘oyalarikuylangan
she’rlari bilan ijod ahliga tanilgan edi. Fitrat ijodining o‘ta semazmun pallalaridan biri,
uning Istanbul davridir. 1909-1913 yillarda Turkiya dorilfununida tahsil oladi. Bu
yillar mobaynida Fitrat qizg‘in badiiy ijod bilan shug‘ullanadi. Istanbulda Fitratning
bir qator asarlari forsiy tilda bosib chiqiladi. Shulardan biri, 1909-yilda “Munozara”
(Hindistonda bir farangi ila buxoroli bir mudarrisning jadid maktablari xususida
qilg‘on munozarasi) asari bosildi. Bu asar jadidchilik harakati rivoji yo‘lidagi ilk
nazariy asardir. Bu asarda tarixiy taraqqiyotning ikki pog‘onasida turib qolgan din va
dunyo, jamiyat va ma’rifat haqida ikki xil qarashga ega bo‘lgan ikki kishining bahsi
asosiga qurilgan edi. “Munozara” asari Buxoro amirligida ta’qiqlab qo‘yilishiga
qaramasdan, turli yo‘llar bilan Buxoroga olib kelinib, keng tarqaladi. Dastlab
“Munozara” asari 1911-yilda Hoji Muin Shukrulloh o‘g‘li tarjimasida “Turkiston
viloyatining gazetasi” da, bosib chiqilgan, keyinchalik esa, 1913- yilda Behbudiy
so‘zboshisi bilan alohida kitob holida nashr qilingan. Dastlab, bu asar teatrlarda ayrim
qismlari tushirilgan holda sahnalashtiradi.Munozara asariBuxoro amirligi va Rossiya
hukumati tomonida ta’qiq qilinishiga qaramasdan butun Turkiston o‘lkasida, sharq va
g‘arb mamlakatlarida ham keng tarqalgan va mashhur bo‘lgan. Xalqning ko‘zi
ochilishida muhim rol o‘ynaydi.

---

Библиографические ссылки

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:

Boltaboyev H. Fitrat va jadidchilik. –T., A.Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy

kutubxonasi nashriyoti. 2007 – 140-b.

Fitrat. Tanlangan asarlari. I jild. - T., Ma’naviyat. 2000 – 47-95 b.

Mahmudxo‘ja Behbudiy “Munozara” haqida. –“ Turkiston viloyati” gazetasi- 1911-

y. 29-sentabr 73-son

www.ziyo.uz.com