Ta'lim innovatsiyasi va integratsiyasi

TOSHKENT SHAHRI YEVROPA QISMINING SHAHAR QURILISH VA ARXITEKTURASINIG XUSUSIYATLARI XIX-XX ASRLAR BOSHLARIDA

Axunova Shirina

Abstract

Arxitektura yodgorliklarini rekonstruksiya qilish va muzeylashtirishning
zamonaviy usullariga bag'ishlangan ilmiy ishlar 19-yillarning oxiri - 20-yillarning
boshlari, mamlakatning tarixiy va madaniy merosiga ehtiyotkorlik bilan munosabatda
bo'lishni hisobga olgan holda. ( O‘zbekiston hududidagi me’morchilik tarixi klassik
mualliflar – M.E.Masson , G.A.Pugachenkova, E.V.Rtveladze , L.I.Rempel ,
A.M.Belenitskiy , V.L.Voronina , B.P.Denike va boshqalar asarlarida o‘z aksini
topgan. Hozirgi” (1987) asarida Toshkent markazi arxitekturasini shakllantirishning
asosiy tamoyillari muhokama qilinadi. Mavzuni ishlab chiqish va dissertatsiya mavzusi
bo'yicha nazariy tadqiqotlar uchun asosiy bibliografiya quyidagi manbalar edi:
"Umumiy arxitektura tarixi" [1] 1 , G.A. Pugachenkova “O‘zbekiston me’morchiligi
tarixi va nazariyasiga oid materiallar” [2] 2 , V.A. Nilsen "O'zbekistonda zamonaviy
shaharsozlikning kelib chiqishida" (XIX - XX asr boshlari). P. Maev “Rossiya
Toshkent” [3] 3 , B.N. Zasypkin “ Oʻrta Osiyo meʼmoriy yodgorliklari va ularni
taʼmirlash” [4] 4 .
Rossiya Turkistonining oʻtroq qismidagi yangi tipdagi birinchi shahar Toshkent
edi. Uni yangi rus mulkining ma'muriy markaziga aylantirish to'g'risida qaror qabul
qilingandan so'ng, yangi qal'aning shimoli-sharqida sharqiy va janubi-sharqiy
yo'nalishlarda rivojlanayotgan to'rtburchak qirralari yangi shaharning muntazam
rejasini tashkil etuvchi kvadrat rejalashtirilgan edi. . Yangi shaharning asosiy o‘qiga
aylangan ushbu maydondan Samarqand ko‘chasi boshlandi. Vaqt o'tishi bilan parad
maydonining bosh maydoni atrofida bog'i va savdo maydoni bo'lgan general-
gubernatorning uyi paydo bo'ldi. Shunday qilib, Yevropa amaliyotiga koʻra, eski
shaharning polisentrizmi oʻrniga Toshkentning yangi qismi vaqt oʻtishi bilan meʼmoriy
va mafkuraviy hukmronlik bilan belgilangan, aniq belgilangan markazga ega boʻldi
[5] 5 .